Urbanizacja wsi w strefie ochronnej ujęcia wody i co dalej?

Rejestr decyzji o warunkach zabudowy

Dzisiejsza Komisja Ochrony Środowiska, Planowania Przestrzennego i Bezpieczeństwa będzie analizować rejestr decyzji o warunkach zabudowy obejmujący okres od 2015 do 2021 roku.
Przyjrzałam się uważnie decyzjom wydanym dla 6 wsi w strefie pośredniej ujęcia wody.

W 1992 r. mieszkało w tych 6 miejscowościach łącznie 739 osób, w 2010 r. 825, a obecnie 870.
Ilu mieszkańców będzie na tym terenie za 10 lat?
Jaki to będzie miało wpływ na ochronę ujęcia wody?

Urbanizacja wbrew zakazom

Niewielkie miejscowości na naszych oczach przekształcają się w duże osiedla o charakterze miejskim.
Burmistrz Gminy Mosina w latach 2011-2021 wydał 84 decyzje o warunkach zabudowy dla Baranowa, w którym mieszka obecnie tylko 58 osób!!!
To oznacza, że za kilka lat zamieszka tam ok. 100 rodzin, czyli 300 osób.
W 2010 r. uchwalone zostało Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, w którym na terenie Baranowa, Sowinek i Krajkowa wyznaczono duże obszary pod zabudowę mieszkaniową. Było to niezgodne z obowiązującymi już wtedy zasadami ochrony ujęcia wody. Jednak widocznie instytucje, które musiały uzgodnić/zaopiniować projekt Studium nie dostrzegły wtedy zagrożeń.

ROZPORZĄDZENIE DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ W POZNANIU z dnia 9 sierpnia 2012 r. w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody w rejonie Mosina-Krajkowo dla zaopatrzenia Poznańskiego Systemu Wodociągowego zakazuje, m.in. dokonywanie zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych położonych w obrębach ewidencyjnych Krajkowo, Baranowo, Baranówko, Sowinki i Sowiniec na cele nierolnicze i nieleśne.
Gmina powinna po 2012 r. dostosować Studium do wymogów tego aktu prawa, ale tego nie zrobiła. Nadal dokonywano podziałów gruntów rolnych na działki budowlane, a Burmistrz wydawał kolejne WZ-ki. Aquanet podejmował plany zwodociągowania i skanalizowania urbanizujących się obszarów rolnych mimo, że wcześniej zabiegał o wydanie Rozporządzenia z takimi właśnie zakazami.
W projekcie Studium z 2018 r., mimo że przepisy zobowiązywały Gminę do zmniejszenia terenów pod zabudowę mieszkaniową, na omawianych terenach zmniejszenia dokonano tylko w Baranówku, bez zmian pozostawiono Baranowo, Sowiniec, Żabinko i Krajkowo, natomiast w Sowinkach pod mieszkaniówkę przeznaczono więcej niż w obowiązującym Studium.

Przy uchwalaniu planów miejscowych wymagana jest zgodność ze Studium. Gmina przystąpiła na tym obszarze do sporządzenia dwóch planów miejscowych.
Krajkowo zapoczątkowany uchwałą nr LIX/420/14 Rady Miejskiej w Mosinie z dnia 29 kwietnia 2014 r. miał trzy wyłożenia, ale do jego uchwalenia nie doszło. Projekt wywołał spore kontrowersje. Apelowali do Burmistrza i Rady Miejskiej w tej sprawie hydrologowie prof. Jan Przybyłek, prof. Józef Górski, senator Jadwiga Rotnicka, ekolodzy, mieszkańcy. Spowodowało to wstrzymanie procedury planistycznej do czasu uchwalenia nowego Studium.
Żabinko oraz część wsi Sowiniec i Sowinki – zapoczątkowany uchwałą nr XX/132/15 Rady Miejskiej w Mosinie z dnia 29 października 2015 r. Jego celem było m.in. umożliwienie połączenia poprzez tereny leśne planowanej kanalizacji dla Żabinka z istniejącą kanalizacją we wsi Sowinki.
Mimo 5,5 lat od podjęcia uchwały nie doszło jeszcze do wyłożenia projektu do publicznego wglądu. Trwa etap sporządzania projektu planu, doszło do ponowienia opiniowania i uzgodnień. Nadal nie skanalizowano liczącej 320 mieszkańców wsi. W tym czasie Aquanet przystąpił do projektowania kanalizacji sanitarnej w Sowinkach, Baranowie i Krajkowie (pod naciskiem instytucji i czynników społecznych z planów w Krajkowie zrezygnowano).
W Żabinku w okresie od 2011 – 2020 r. wydano 20 decyzji o warunkach zabudowy (między 2015 a 2021 r. 10 – umożliwiających powstanie 12 budynków).

Baranowo

Aquanet w Baranowie podobnie jak w Krajkowie i Sowinkach przystąpił do projektowania sieci wod. kan. dla terenów, które powinny być chronione. Brak kanalizacji zahamowałby skutecznie urbanizację tych obszarów, ponieważ w przywołanym wyżej Rozporządzeniu par 2 stanowi m.in., że:

6) lokalizowanie w obrębach ewidencyjnych Krajkowo, Baranowo, Baranówko, Sowinki i Sowiniec nowych obiektów generujących ścieki bytowe, komunalne lub przemysłowe, nie posiadających przyłączy do zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej;

W Baranowie w bezpośrednim sąsiedztwie ujęcia wody powstaje osiedle, na którym, jeśli sprawy pójdą dalej w tym kierunku zamieszka kiedyś 300-400 osób.

Sowinki

Podobne zjawisko ma miejsce w Sowinkach. Tu urbanizacja przebiega wolniej, ale obszar przeznaczony w Studium pod zabudowę jest większy i może na nim docelowo zamieszkać około 600 osób. Szczególnie niepokoi zamiar zwiększenia obszaru przeznaczonego pod zabudowę w projektowanym Studium.
Dla Sowinek powinien być szybko opracowany ochronny plan miejscowy, ale aby to było możliwe najpierw trzeba wprowadzić zmiany w Studium.
Zabudowa bez planu, w oparciu o warunki zabudowy jest zachętą dla deweloperów, którzy dążą do intensywniejszej zabudowy niż jednorodzinna.
Burmistrz wydał już warunki zabudowy dla 8 domów na terenie, dla którego przewidziano w obowiązującym Studium dolesienie.

Urbanizacja a ujęcie wody

Kilka myśli prof. Jana Przybyłka i J. Górskiego z wystąpienia ” Zagrożenia i ochrona zasobów i ujęć wód podziemnych w metropolii Poznań”:

Ujęcie Mosina – Krajkowo uruchomione w 1968 roku i sukcesywnie rozbudowywane w kolejnych latach zostało zlokalizowane na obszarze o bardzo korzystnym zagospodarowaniu z punktu widzenia ochrony jakości ujmowanych wód podziemnych w płytkich systemach ich krążenia, co wynikało ze znacznego udziału terenów leśnych, trwałych użytków zielonych, a także ograniczonego oddziaływania rolnictwa prowadzonego na słabych glebach głównie V i VI klasy, ponadto bardzo ograniczonego zasiedlenia (wsie Sowinki, Baranowo, Krajkowo).
W aglomeracji poznańskiej mamy do czynienia nie tyle z problemem wyczerpywania się zasobów wód podziemnych, ale zabezpieczeniem długookresowej [wiekowej] dostępności do tych zasobów. Utrzymanie dostępności do źródeł wody do picia to podstawowe zadanie na lata dla służb planowania przestrzennego, które powinny gwarantować trwałość dostaw dobrej wody nie tylko obecnym ale przyszłym pokoleniom. Brakuje regulacji, które w jednoznaczny sposób wymuszałyby ochronę prawną tej dostępności. Nie czyni tego w dostateczny sposób ustawa prawo wodne i wynikające z tej ustawy przepisy o ustanawianiu stref ochronnych ujęć wód podziemnych.
Do świadomości wszystkich obywateli Aglomeracji Poznańskiej i ich Przedstawicieli w organach samorządowych musi dotrzeć przesłanie: „Ujęcie to jest jedynym długowiecznym, realnym źródłem wody podziemnej zasilanej infiltracją z rzeki Warty dla nas, naszych dzieci, naszych wnuków i prawnuków”. Należy podjąć pilne starania aby nie stracić tego dziedziczonego dobra, chronić je, bronić i traktować jako takie…

Komu zależy na ochronie ujęcia wody?

To pytanie nurtuje mnie od dawna. Zależy hydrologom świadomym budowy geologicznej i zagrożeń dla ujęcia, zależy ekologom, świadomym mieszkańcom, zależy znacznej części radnych Rady Miejskiej w Mosinie.
Moje coraz poważniejsze w tej kwestii obawy budzi postawa Burmistrza Gminy Mosina i Aquanetu.

Komisja Nauk o Ziemi przy Oddziale Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu po wysłuchaniu referatu prof. Jana Przybyłka “Warunki bezpieczeństwa zaopatrzenia w wodę aglomeracji Poznań z zasobów wód podziemnych w dolinie Warty” przyjęła w listopadzie 2019 r. następujące stanowisko:

Co dalej?

Jedynym słusznym rozwiązaniem jest ochrona niezabudowanej części poprzez uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
————————————————-

Warto przeczytać:

PROBLEMY ZAGOSPODAROWANIA I OCHRONY TERENÓW WODONOŚNYCH O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZAOPATRZENIA W WODĘ NA PRZYKŁADZIE UJĘCIA MOSINA-KRAJKOWO Józef Górski, Jan Przybyłek, Dariusz Kasztelan